Μελάνωμα: Πότε αποτυγχάνει η ανοσοθεραπεία με πεμπρολιζουμάμπη

Για πρώτη φορά, οι ερευνητές εντόπισαν μηχανισμούς που καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο ένα προχωρημένο μελάνωμα (μεταστατικό) μπορεί να γίνει ανθεκτικό απέναντι στην επίθεση του ανοσοποιητικού συστήματος, μια ανακάλυψη που θα μπορούσε να οδηγήσει στην ανάπτυξη νέων και βελτιωμένων θεραπειών για αυτή την θανατηφόρα μορφή καρκίνου του δέρματος. Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό New England Journal of Medicine.

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες, που πραγματοποίησαν τη μελέτη με επικεφαλής τον δρ Antoni Ribas, καθηγητή αιματολογίας και ογκολογίας, ελπίζουν ότι τα ευρήματά τους θα ανοίξουν το δρόμο για καλύτερες αντικαρκινικές ανοσοθεραπείες.

Η ανοσοθεραπεία έναντι του μελανώματος με πεμπρολιζουμάμπη (pembrolizumab) -η επωνυμία του φαρμάκου είναι Keytruda- έχει εξελίξει κατά πολύ την επιβίωση στο προχωρημένο μελάνωμα. Αλλά σε ένα μέρος των ασθενών οι οποίοι ανταποκρίνονται αρχικά στη θεραπεία, ο όγκος επανεμφανίζεται ύστερα από κάποιο διάστημα. Οι ανοσοθεραπείες, ως γνωστόν βοηθούν το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενή να καταπολεμήσει τον καρκίνο. Έχουν καταφέρει να πετυχαίνουν μακρά διαστήματα ύφεσης ή και ακόμη και ίασης σε ορισμένες περιπτώσεις. Άλλες όμως φορές, ενώ οι ασθενείς αρχικά ανταποκρίνονται στην θεραπεία, ο καρκίνος επανεμφανίζεται μετά από μήνες ή και χρόνια. Το 75% των ασθενών με μελάνωμα σε προχωρημένο στάδιο θα ανταποκριθεί στην ανοσοθεραπεία αλλά το 25% εξ αυτών θα υποτροπιάσει μετά από 22 μήνες (κατά μέσο όρο). Οι ερευνητές θέλησαν να μάθουν γιατί συμβαίνουν οι υποτροπές.

Αλλαγές στα γονίδια και υποτροπές

Μελετώντας βιοψίες από όγκους ασθενών με μελάνωμα, πριν και μετά την θεραπεία με πεμπρολιζουμάμπη, σε άτομα των οποίων ο καρκίνος είχε επανεμφανιστεί, διαπιστώθηκε ότι χάνονται ορισμένα γονίδια από τα καρκινικά κύτταρα. Αυτό εμποδίζει τα Τ κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος να αναγνωρίσουν τα καρκινικά κύτταρα. Ο όγκος από έναν ασθενή είχε χάσει το γονίδιο B2M ενώ οι όγκοι από άλλους δύο άλλους ασθενείς είχαν εμφανίσει διαταραχή στη λειτουργία των γονιδίων JAK1 και JAK2. Αυτές οι μεταβολές περιορίζουν την ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος να αναγνωρίζει και να σκοτώνει τα καρκινικά κύτταρα.

«Αν και μελέτη εστίασε σε μια συγκεκριμένη ανοσοθεραπεία, τα ευρήματα μπορεί να ισχύουν και για άλλες. Ο μηχανισμός αντίστασης που εντοπίσαμε ίσως μας βοηθήσει να εξηγήσουμε γιατί ορισμένοι ασθενείς δεν ανταποκρίνονται γενικά στις ανοσοθεραπείες. Αν κατανοήσουμε καλύτερα τη διαδικασία τότε θα μπορέσουμε να σχεδιάσουμε καλύτερες αντικαρκινικές ανοσοθεραπείες. Αλλά απέχουμε ακόμα απ’ αυτό το στάδιο, καθώς δεν υπάρχουν εν εξελίξει μελέτες για την ανάπτυξη φαρμάκων που θα στοχεύουν τις μεταλλάξεις που εντοπίσαμε», ανέφερε ο Ribas.

Ινσουλίνη

Η ινσουλίνη είναι πολυπεπτιδική ορμόνη. Η ινσουλίνη του εμπορίου παραλαμβάνετο με εκχύλιση κυρίως χοίρειου παγκρέατος και υφίστατο καθαρισμό με σειρά βιοχημικών επεξεργασιών. Σήμερα παρασκευάζεται βιοσυνθετκά με την μέθοδο του ανασυνδιασμένου DNA, χρησιμοποιώντας Escherichia coli ή Saccharomyces cerevisiae ή ημισυνθετικά με ενζυμική τροποποίηση της χοίρειας ινσουλίνης, με αποτέλεσμα η χημική της δομή να είναι όμοια με αυτή που παράγει το ανθρώπινο πάγκρεας. Συγκριτικές μελέτες έδειξαν ότι οι φαρμακολογικές της ιδιότητες είναι ίδιες με εκείνες της βόειας και χοίρειας ινσουλίνης. Ως πλεονέκτημα της αναφέρεται η ελαχιστοποίηση των τοπικών και αλλεργικών αντιδράσεων, ιδιαίτερα σε υπερευαίσθητους ασθενείς και η χαμηλή ανοσογονικότητα της. Πρόσφατα παρασκευάσθηκαν και ανάλογα της ανθρώπινης ινσουλίνης.

Η ινσουλίνη ως πρωτεΐνη καταστρέφεται από τα πρωτεΐνολυτικα  ένζυμα του πεπτικού σωλήνα και ως εκ τούτου πρέπει να δίδεται μόνο παρεντερικός.

Η συνήθης οδός χορήγησης της είναι η υποδόρια, αλλά και η ενδοφλέβια (μόνο η διαλυτή) ή και η ενδομυϊκή. Σήμερα εφαρμόζονται επίσης, σε ορισμένες ειδικές  περιπτώσεις, υποδόριες ή ενδοφλέβιες συνεχείς εγχύσεις ινσουλίνης με την βοήθεια ειδικών αντλιών. Στη διαβητική κετοοξέωση η ινσουλίνη χορηγείται ενδοφλεβίως ή ενδομυϊκός, ενώ αρκετοί εξακολουθούν την παράλληλη εφάπαξ χορήγηση της ενδοφλεβίως και υποδορίως. Η απορρόφηση της ινσουλίνης από τον υποδόριο ιστό ποικίλλει στα διάφορα σημεία του σώματος και η ανεπαρκής απορρόφηση της μπορεί να αποτελεί έναν από τους παράγοντες κακής ρύθμισης του διαβήτη.

 Η θεραπεία με ινσουλίνη είναι απαραίτητη στο 1/4 περίπου των διαβητικών, ιδιαίτερα:

• στα παιδιά και στους νέους,
• στις έγκυες,
• σε καταστάσεις διαβητικής κετοοξέωσης,και διαβητικού κώματος,
• σε ασθενείς που κατά την έναρξη του διαβήτη έχουν μεγάλη απώλεια βάρους και οξοναιμία
• σε περιπτώσεις με διαταραχές της ηπατικής ή νεφρικής λειτουργίας

Κατά τη διάρκεια της κύησης απαιτείται σχολαστική παρακολούθηση του σακχάρου του αίματος και η χορήγηση της ινσουλίνης μπορεί να είναι 2 ή 3 φορές την ημέρα σε ειδικές περιπτώσεις τοποθέτηση φορητής αντλίας.


Πολλοί ασθενείς ελέγχουν το σάκχαρο αίματος χρησιμοποιώντας ειδικές συσκευές μέτρησης με τις κατάλληλες ταινίες.  Τα επίπεδα γλυκόζης αίματος ποικίλλουν σημαντικά κατά την διάρκεια της ημέρας, έτσι ώστε δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί ευγλυκαιμία καθ' όλο το 24ωρο χωρίς τον κίνδυνο υπογλυκαιμίας. Συνίσταται στους ασθενείς να διατηρούν τα επίπεδα σακχάρου μεταξύ 4-10mmol/l
ή 70-180 mg%/l κατ΄σ το πλείστον, ενώ θα πρέπει να αποδέχονται ότι ορισμένες φορές και για μικρά χρονικά διαστήματα θα κυμαίνονται σε ανώτερα ή κατώτερα επίπεδα.

Οι διάφορες μορφές της ινσουλίνης διακρίνονται ανάλογα με την διάρκεια δράσης τους σε τρεις κατηγορίες: βραχείας, μέσης και μακράς διάρκειας δράσης. Η διάρκεια δράσης των μορφών της ινσουλίνης ποικίλει σημαντικά μεταξύ των διαφόρων ασθενών και είναι απαραίτητο να προσδιορίζεται για τον κάθε ασθενή αξατομικευμένα.

Θα πρέπει επίσης να τονισθεί ότι ο τύπος της ινσουλίνης, η δόση και η συχνότητα χορήγησης εξαρτώνται αποκλειστικά από τις ανάγκες του κάθε ασθενή. Οι περισσότεροι ασθενείς συνήθως αρχίζουν με ινσουλίνη μέσης διάρκειας δράσης δύο φορές την ημέρα και η βραχείας δράσης μπορεί να προστεθεί αργότερα ανάλογα με τις ανάγκες, για να αντιμετωπίσει λ.χ τυχόν υπεργλυκαιμία μετά το πρωινό  ή το βραδινό γεύμα.

Τα κορτικοστεροειδή, κορτικοτροπίνη, διαζοξείδη, θυροειδικές ορμόνες, διουριτικά, αντισυλληπτικά από του στόματος, αδρεναλίνη, δοβουταμίνη και το κάπνισμα αυξάνουν τις ανάγκες σε ινσουλίνη.  Το οινόπνευμα, η φαινολοβουταζόνη, σουλφινοπυραζόνη, αναβολικά στεροειδή και η τετρακυκλίνη ενισχύουν το υπογλυκαιμικό της αποτέλεσμα. Με καρδιακές γλυκοσίδες απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή λόγω της υποκαλιαιμίας που μπορεί να προκαλέσει η ινσουλίνη.

Προιόντα ινσουλινών	Προέλευση	Περιεκτικότητα	Εναρξη δράσης	Μέγιστη δράση	Διάρκεια δράσης
Βραχείας δράσης
Διαλυτή ινσουλίνη
HUMULIN REGULAR	Ανθρώπινη βιοσυνθετική	100iu/ml	30min	1-3h	5-7h
ACTRAPID
ACTRAPID Penfill	Ανθρώπινη rDNA	100iu/ml	30min	1,5-3,5h	7-8h
Ινσουλίνη Lispro
HUMALOG
HUMALOG Cartridge	Ανάλογο ανθρώπινης rDNA	100iu/ml	15min	1-3h	2-5h
Ινσουλίνη Apart
NOVORAPID
NOVORAPID Penfill	Ανάλογο ανθρώπινης rDNA	100iu/ml	10-20min	1-3h	3-5h
NOVORAPID Flexpen
Ινσουλίνη Glulisine
APIDRA	Ανάλογο ανθρώπινης rDNA	100iu/ml	10-20min	~1h	~1,5h
Ενδιάμεσης δράσης και διφασικές
Ισοφανική ινσουλίνη
HUMULIN NPH	Ανθρώπινη βιοσυνθετική	100iu/ml	1h	2-8h	16-18h
Σύμπλοκο ισοφανικής με θειική πρωταμίνη
PROTAPHANE
PROTAPHANE Penfill	Ανθρώπινη rDNA	100iu/ml	1-1,5h	4-12h	24h
Εναιώρημα ψευδαργύρου ινσουλίνης
MONOTARD	Ανθρώπινη rDNA	100iu/ml	2,5h	7-15h	24h
HUMULIN L	Ανθρώπινη βιοσυνθετική	100iu/ml	2,5h	4-16h	8-24h
Διφασική ισοφανική ινσουλίνη
HUMULIN M3	Ανθρώπινη βιοσυνθετική	100iu/ml	30min	1-8,5h	14-15h
MIXTARD 30	Ανθρώπινη rDNA	100iu/ml	30min	2-5h	24h
Διφασική ινσουλίνη aspart
NOVOMIX 30 Flexpen	Ανθρώπινη rDNA	100iu/ml	10-20min	1-4h	24h
Μακράς δράσης
Εναιώρημα ψευδαργύρου ινσουλίνης κρυσταλλικής
ULTRATARD	Ανθρώπινη rDNA	100iu/ml	4h	8-24h	28-32h
Εναιώρημα ινσουλίνης κρυσταλλικής
HUMULIN UL	Ανθρώπινη βιοσυνθετική	100iu/ml	3h	6-14h	28h
Ινσουλίνη Glargine
LANTUS
LANTUS Optiset	Ανάλογο ανθρώπινης rDNA	100iu/ml	1h	3h	24h

Θεραπευτικές επιλογές για την θεραπεία της σκλήρυνσης κατά πλάκας

Θεραπείες πρώτης γραµµής

 Ι) Ιντερφερόνη-β: πρωτείνες που εκτός της αντιϊκής διαθέτουν και ανοσορυθµιστική δράση. 1) Η ινερφερόνη-β-1α : το Rebif χορηγείται υποδορίως κάθε δεύτερη ηµέρα σε δοσολογία 6-12 εκατοµµύρια Ι.U, ενώ το Avonex χορηγείται ενδοµυϊκώς ανά εβδοµάδα σε δοσολογία 6 εκατοµµύρια Ι.U, 2) Η ιντερφερόνη-β-1β : το Betaferon και το Εxtavia χορηγούνται υποδορίως κάθε δεύτερη ηµέρα σε δοσολογία 8 εκατοµµύρια Ι.U. Συνήθεις παρενέργειες είναι το αποκαλούµενο γριππώδες σύνδροµο, αύξηση ηπατικών ενζύµων, λευκοπενία, κατάθλιψη και αύξηση της σπαστικότητας.

 ΙΙ) Το πολυµερές Cop-1 (Copaxone): πεπτίδιο 4 αµινοοξέων µε σύνθεση ανάλογη της µυελίνης, όπου λόγω της σύνθασης του φαίνεται ότι αναστέλλει τη λειτουργία των ενεργοποιηµένων Τ- λεµφοκυττάρων των ειδικών για τη βασική πρωτείνη της µυελίνης. Η χορήγηση του είναι καθηµερινή σε υποδόρια ένεση και δόση 30mg. Οι συνηθέστερες ήπιες παρενέργειες είναι ερυθρότητα στο σηµείο έγχυσης, άγχος και εφίδρωση.

Θεραπείες δεύτερης γραµµής

  Ι) Ναταλιζουµάµπη: Μονοκλωνικό αντίσωµα έναντι της α4β ιντεγκρίνης, πρωτείνης που διευκολύνει την προσκόλληση του ενεργοποιηµένου Τ-λεµφοκυττάρου στο ενδοθήλιο του αιµατοεγκεφαλικού φραγµού.

 2) Φιγκολιµόδη. Είναι ουσία που δρα µε περιορισµό των ενεργοποιηµένων Τ-λεµφοκυττάρων στους λεµφαδένες, περιορίζοντας την έξοδό τους στην περιφέρεια, και εποµένως αναστέλλοντας την προσέγγισή τους στον εγκέφαλο.

3) Μιτοξανδρόνη (Novantrone). Eίναι αντινεοπλασµατικό φάρµακο µε ανοσορρυθµιστική, ανοσοκατασταλτική και αντιϊκή δράση. Η χρήση του στοχεύει κυρίως στη σταθεροποίηση της νόσου στην προϊούσα µορφή της

Θεραπείες τρίτης γραµµής

  Ι) Αζαθειοπρίνη (ΑΖΑ). Είναι ανοσοκατασταλτικό φάρµακο που χορηγείται σε δοσολογία 2-3 mgr ανά χιλιόγραµµο βάρους σε τρείς δόσεις ηµερησίως. Η δράση της αρχίζει να διαφαίνεται µετά τον 2 ο µε 3ο µήνα χορήγησης µε επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου. Οι συνηθέστερες παρενέργειες είναι από το αίµα, η ηπατική δυσλειτουργία και τα δερµατικά εξανθήµατα.

 ΙΙ) Μεθοτρεξάτη : Ανοσοκατασταλτικό φάρµακο που χορηγείται σε δόση 2.5 mgr σε δύο δόσεις ηµερησίως, επί δύο συνεχείς ηµέρες της εβδοµάδος.

ΙΙΙ) Κυκλοφωσφαµίδη. Άλλο ανοσοκατασταλτικό φάρµακο που επιβραδύνει την προοδευτική εξέλιξη της νόσου. Λόγω των πολλών και ποικίλων παρενεργειών µεταξύ των οποίων βαριά λευκοπενία , κυστίτιδα,ολιγοσπερµία), η χρήση της ενδείκνυται σε βαριές περιπτώσεις µε σταθερή επιδείνωση παρά τη χορήγηση άλλων θεραπειών.

Θεραπεία 

1. Θεραπεία οξείας φάσης (υποτροπής, ώσης). Χορήγηση κορτικοειδών σε διάφορα σχήµατα. Το επικρατέστερο σχήµα είναι η ενδοφλέβια χορήγηση υψηλών δόσεων µεθυλπρεδνιζολόνης (0.5 – 1 gr ηµερησίως) από 7-10 ηµέρες.
2. Σε επίµονες καταστάσεις όπου η θεραπεία µε κορτιζόνη δεν αποδίδει υπάρχουν κλινικές παρατηρήσεις µε θετικά αποτελέσµατα ελέγχου της νόσου µετά πλασµαφαίρεση ή χορήγηση γ- σφαιρίνης. Θεραπεία πρόληψης των υποτροπών και επιδράδυνσης της εξέλιξης της νόσου.
3. Rituximamb µονοκλωνικό αντίσωµα που στρέφεται έναντι των Β-λεµφοκυττάρων Βέβαια πρέπει να αναφερθεί ότι δεν υπάρχουν προς το παρόν ελεγχόµενες κλινικές µελέτες για την ακριβή και κυρίως τη διάρκεια της αποτελεσµατικότητας αυτών των θεραπειών.  

Καρκίνος Οισοφάγου: γιατί είναι επικίνδυνα τα καυτά ροφήματα;

Ο θερμικός τραυματισμός του οισοφαγικού βλεννογόνου είναι η αιτία που τα καυτά ροφήματα προκαλούν καρκίνο του οισοφάγου, όπως πρόσφατα αποκάλυψε επανεξέταση μελετών, η δημοσιοποίηση της οποίας προκάλεσε μεγάλη ανησυχία σε όσους αρέσκονται να απολαμβάνουν τον καφέ, τη σοκολάτα ή το τσάι τους πολύ ζεστό. 

«Η χρόνια θερμική βλάβη που προκαλείται από την επαναλαμβανόμενη κατανάλωση καυτών ροφημάτων αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του οισοφάγου και όχι ένα μεμονωμένο περιστατικό», μας καθησυχάζει ο γενικός χειρουργός και εξειδικευμένος στη χειρουργική ογκολογία και προηγμένη λαπαροσκοπική χειρουργική Δρ. Εμμανουήλ Ζαχαράκης - Διευθυντής Χειρουργικής Ανωτέρου Πεπτικού, Κλινική ΙΑΣΩ General (Αθήνα) & Συνεργάτης Κλινικής ‘?γιος Λουκάς’ (Θεσ/νίκη) - Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Imperial College London (www.zacharakis-surgery.gr). 

Τα ευρήματα της επανεξέτασης των μελετών και η μετέπειτα ανακοίνωση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας προειδοποιούν ότι τα ζεστά ροφήματα που ξεπερνούν τους 65 βαθμούς Κελσίου μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου στον οισοφάγο. 

Το θετικό είναι ότι -σύμφωνα με την Dr. Mariana Stern από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνια και 22 άλλους επιστήμονες από 10 χώρες, που συναντήθηκαν στη Λυών της Γαλλίας, τον Μάιο, για να καθορίσουν εάν η κατανάλωση καφέ, ή άλλων πολύ ζεστών ροφημάτων προκαλούν καρκίνο- δεν ευθύνεται ο ίδιος ο καφές αλλά η θερμοκρασία πόσης του. Τα ευρήματά τους δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Lancet στις 15 Ιουνίου και θα εκδοθούν από το Διεθνές Κέντρο Έρευνας για τον Καρκίνο ως μονογραφία. Οι μονογραφίες χρησιμοποιούν ταξινομήσεις, που κυμαίνονται από την ομάδα 1 όπου η σύνδεση με τον καρκίνο είναι αναμφισβήτητη (όπως το κάπνισμα), ως την ομάδα 4 όπου είναι απίθανο να υπάρχει συσχέτιση. 

Στο περιοδικό Lancet Oncology αναφέρεται ότι η νέα μονογραφία κατατάσσει την κατανάλωση πολύ ζεστών ροφημάτων στην ομάδα 2Α, το οποίο σημαίνει ότι είναι «πιθανώς καρκινογόνος για τον άνθρωπο». Όμως, ο καφές και το ματέ (καφεϊνούχο ρόφημα) όταν σερβίρονται κρύα ταξινομούνται στην ομάδα 3, που σημαίνει ότι δεν βρέθηκαν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο. 

Όπως μας εξηγεί ο Δρ. Ζαχαράκης «ο καρκίνος προκύπτει όταν τα κύτταρα στο σώμα αρχίζουν να αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα, το οποίο μπορεί να συμβεί σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος. Ειδικότερα, ο καρκίνος του οισοφάγου ξεκινάει από τον βλεννογόνο και αναπτύσσεται προς τα έξω. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, οι άνδρες έχουν έως 4 φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν τη νόσο, με το αδενοκαρκίνωμα να είναι η πιο συχνή μορφή της στους Καυκάσιους. Αν και η νόσος συνοδεύεται παραδοσιακά από υψηλή θνητότητα, τις τελευταίες δεκαετίες οι βελτιωμένες συνδυαστικές θεραπείες, η αντιμετώπιση των ασθενών από εξειδικευμένους χειρουργούς, και η ριζική εκτομή των όγκων αυτών με εκτεταμένο λεμφαδενικό καθαρισμό τόσο στην κοιλιά όσο και στο θώρακα, έχουν οδηγήσει σε αύξηση του ποσοστού των ανθρώπων που επιβιώνουν για μια πενταετία σε πάνω από το 50%, ανεξαρτήτως σταδίου, ενώ σε περιπτώσεις έγκαιρης διάγνωσης το ποσοστό αυτό αγγίζει το 70%». 

Η αναπληρώτρια καθηγήτρια Προληπτικής Ιατρικής και Ουρολογίας στο Keck School of Medicine του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνια Mariana Stern δήλωσε: «Απολαύστε τον καφέ σας, αλλά βεβαιωθείτε ότι δεν είναι πολύ ζεστός. Υπάρχουν απτές αποδείξεις ότι τα πολύ ζεστά ροφήματα μπορούν να συμβάλλουν στην κυτταρική βλάβη του οισοφάγου και έτσι στο σχηματισμό του καρκίνου». 

Η ερευνητική ομάδα, αφού επανεξέτασε περισσότερες από 1.000 μελέτες οι οποίες αφορούσαν πάνω από 20 διαφορετικούς τύπους καρκίνου, διαπίστωσε ότι η κατανάλωση οποιοδήποτε ροφήματος με θερμοκρασία άνω των 65οC είναι «πιθανώς καρκινογόνος για τον άνθρωπο». Στην ίδια ομάδα επικινδυνότητας που οι ερευνητές κατέταξαν τα ζεστά ροφήματα έχουν ενταχθεί το DDT, τα τηγανιτά φαγητά σε υψηλές θερμοκρασίες, η κατανάλωση κόκκινου κρέατος και ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV). 

Η θερμοκρασία σερβιρίσματος του καφέ και ειδικά του ματέ (που πίνεται στη Νότια Αμερική με μεταλλικό καλαμάκι) ξεπερνά κατά πολύ τη θερμοκρασία που οι ερευνητές θεωρούν ασφαλή. Όπως δήλωσε η Dr. Stern, στις Ηνωμένες Πολιτείες η θερμοκρασία σερβιρίσματος των ζεστών ροφημάτων κυμαίνεται μεταξύ 37-88ο Κελσίου, με τη μέση θερμοκρασία να είναι περίπου 60ο Κελσίου. 

Σύμφωνα με τα ευρήματα λοιπόν, δεν υπάρχει κανένας λόγος ανησυχίας τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη όπου οι άνθρωποι απολαμβάνουν τον καφέ, το τσάι ή τη σοκολάτα τους κάτω από τους 60˚C, προσθέτοντας συχνά γάλα που μειώνει τη θερμοκρασία του ροφήματος. 

Η Dr. Stern επισήμανε ότι οι επιστήμονες αξιολόγησαν πιο προσεκτικά την επίδραση του ίδιου του ματέ αλλά και την επίδραση της θερμοκρασίας πόσης του και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η παρατηρούμενη σχέση μεταξύ της κατανάλωσης ματέ και καρκίνου του οισοφάγου φαίνεται να οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο ότι πίνεται πολύ ζεστό. «Παρόμοιες σχέσεις παρατηρήθηκαν και σε άλλα πολύ ζεστά ροφήματα, όπως το τσάι ή ο καφές». 

«Παλαιότερες μελέτες είχαν προειδοποιήσει ότι η πόση και η βρώση πολύ ζεστών ροφημάτων και τροφών (στερεών και υγρών) προκαλεί καρκίνο του οισοφάγου. Μετά την παρούσα επιβεβαίωση, συστήνεται η κατανάλωση ροφημάτων και φαγητών κάτω των 60˚C, αλλά επειδή δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας κινδύνου για εμφάνιση καρκίνου του οισοφάγου, για την αποφυγή του επιβάλλεται και η διακοπή του καπνίσματος, η διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους και η υγιεινή διατροφή, με ένταξη φρούτων και λαχανικών στο καθημερινό διαιτολόγιο», συμβουλεύει ο Δρ. Ζαχαράκης και καταλήγει «Σημαντική είναι επίσης η εκτίμηση της ομάδας ότι ένα φλιτζάνι καφέ ημερησίως μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του ήπατος κατά 15%, καθώς η συγκεκριμένη μορφή καρκίνου είχε πολύ χαμηλά ποσοστά επιβίωσης, κυρίως λόγω των υποκείμενων νοσημάτων όπως η κίρρωση». 

Θέματα εξετάσεων πιστοποίησης 2016 ειδικότητας ΄΄ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΕΜΦΕΡΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ΄΄

Τα θέματα που εξετάστηκαν στης 8/07/2016 για το θεωρητικό μέρος των εξετάσεων πιστοποίησης από τον ΕΟΠΠΕΠ (1ης περιόδου 2016), για την ειδικότητα ΄΄ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΕΜΦΕΡΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ'' είναι τα κάτωθι: 

1. Να δοθούν ορισμοί για τους όρους : παρτίδα - καθαρός χώρος - έλεγχος κατά τη διαδικασία παραγωγής ( in process control ) - επιβεβαίωση αξιοπιστίας ( validation).
2.  Σε ποιο περιβάλλον αναπτύσσονται , τι υποδηλώνουν και ποιες αλλοιώσεις προκαλούν τα βακτήρια του γένους Escherichia;
3. Μέθοδος αποστείρωσης με αιθυλονοξείδιο. Περιγραφή και εφαρμογές. 
4. Δώστε ορισμούς για τα παρακάτω: απολύμανση - αποστείρωση - ασηψία
5. Τι είναι τα ένζυμα και ποια η σημασία τους για τον ανθρώπινο οργανισμό;
6.  Να περιγράψετε τα ηλεκτρόδια υάλου.
7. Ποιες κατηγορίες δοσολογίας γνωρίζετε;
8.   Η ιονισμένη ή η μη ιονισμένη μορφή φαρμάκου απορροφάται ευκολότερα και γιατί;
9. Τι είναι τα ψυχοφάρμακα και ποιες κατηγορίες γνωρίζετε;
10. Πόσες σταγόνες ύδατος είναι 1,0 ml ύδατος;
11.  Τι είναι ο ρύπος; Πού οφείλεται η δράση της κρέμας καθαρισμού;
12. Ποιος είναι ο βασικός έλεγχος για τη σύσταση μιας οδοντόκρεμας;
13. Σε τι είδους φιάλη αντιδραστηρίου φυλάσσεται ένα διάλυμα NaOH και γιατί;
14.  Ποσοτικός έλεγχος (τρόπος διεξαγωγής) με GC.

Αλλαντική τοξίνη και εφαρμογές αυτής

Η αλλαντική τοξίνη είναι μία ουσία που παράγεται από ένα μικρόβιο, το κλωστηρίδιο της αλλαντίασης, η οποία μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο από αναπνευστική παράλυση στα πλαίσια τροφικής δηλητηρίασης. Ωστόσο, από την δεκαετία του ’80 το «δηλητήριο» αυτό, και συγκεκριμένα ο τύπος Α, χρησιμοποιείται ως φάρμακο σε μια μεγάλη ποικιλία παθήσεων, οι δε ενδείξεις του ολοένα και αυξάνονται.
Στον ευρύ πληθυσμό επικρατεί η άποψη ότι η αλλαντική τοξίνη τύπου Α είναι ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται μόνο για λόγους αισθητικούς. Η πραγματικότητα όμως είναι τελείως διαφορετική. Η τοξίνη αυτή χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά ευρέως στην θεραπεία των εστιακών δυστονιών, δηλαδή στην νευρολογία. Τώρα πια χρησιμοποιείται και στην δερματολογία, την ουρολογία, την γαστρεντερολογία, την ωτορινολαρυγγολογία και φυσικά στην μείωση ή εξάλειψη των ρυτίδων.
Στην Ελλάδα κυκλοφορούν δύο σκευάσματα αλλαντικής τοξίνης τύπου Α, το Botoxτης εταιρείαςAllergan και το Dysport της Ipsen. Στις νευρολογικές παθήσεις το φάρμακο χορηγείται ενδομυϊκά σε επιλεγμένους μυς ανάλογα με τον στόχο της θεραπείας. Δρα μπλοκάροντας την νευρομυϊκή σύναψη, δηλαδή την επαφή του κινητικού νεύρου με τον μυ, προκαλώντας μερική παράλυση στον συγκεκριμένο μυ. Η δράση του εμφανίζεται λίγες μέρες μετά την χορήγηση και η διάρκεια της δεν ξεπερνά συνήθως τους 3-5 μήνες. Για τον λόγο αυτό η χορήγηση πρέπει να επαναλαμβάνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα προκειμένου να διατηρείται το επιθυμητό θεραπευτικό αποτέλεσμα. Η χρήση της αλλαντικής τοξίνης σε βραχύτερα του 3μήνου χρονικά διαστήματα οδηγεί στην ανάπτυξη αντισωμάτων έναντι του φαρμάκου με συνέπεια αυτό να καθίσταται ανενεργό.
Η αποτελεσματικότητα της μεθόδου εξαρτάται από την ικανότητα και εμπειρία του γιατρού, καθώς και από τη σωστή επιλογή των προς θεραπεία μυών και της δόσης που θα χορηγηθεί σε κάθε έναν από αυτούς. Σημαντικότατη είναι και η επιτυχημένη στόχευση των υπό θεραπεία μυών με την βελόνα. Μεγάλη βοήθεια στην μέγιστη αξιοποίηση της θεραπείας, προσφέρει η χορήγηση της τοξίνης υπό ηλεκτρομυογραφικό έλεγχο.
Χρησιμοποιώντας ειδικά βελονοειδή ηλεκτρόδια μιας χρήσεως με αυλό, εντοπίζεται επακριβώς με την βοήθεια του μηχανήματος ο ζητούμενος μυς και μέσω του αυλού εισάγεται το φάρμακο μέσα στην γαστέρα αυτού. Αποφεύγουμε έτσι την άσκοπη σπατάλη της τοξίνης στον υποδόριο ή τον μεσομύιο ιστό. Η χορήγηση αλλαντικής τοξίνης ενδομυϊκά είναι εν γένει ασφαλής και χωρίς σημαντικές παρενέργειες όταν τηρούνται κάποιες βασικές προϋποθέσεις. Η ενδοφλέβια χορήγηση απαγορεύεται.
Η αλλαντική τοξίνη χρησιμοποιείται σε ένα αρκετά μεγάλο φάσμα νευρολογικών παθήσεων που εκδηλώνονται με έντονη μυϊκή σύσπαση όπως είναι οι εστιακές δυστονίες και η πυραμιδική υπερτονία (σπαστικότητα).
Στις εστιακές δυστονίες περιλαμβάνονται το γνωστό σε όλους ραιβόκρανο, ο βλεφαρόσπασμος, η στοματογναθική δυστονία και οι εστιακές δυστονίες των άκρων. Οι δυστονίες αυτές προκαλούν δυσμορφίες και λειτουργικές διαταραχές που υποχωρούν με την χορήγηση αλλαντικής τοξίνης.
Σπαστικότητα στο άνω ή στο κάτω άκρο προκαλείται από μία σειρά παθήσεων του κεντρικού νευρικού συστήματος όπως τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, η σκλήρυνση κατά πλάκας, οι τραυματισμοί του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού, η παιδική εγκεφαλική παράλυση, εκφυλιστικά νευρολογικά νοσήματα που προκαλούν υπερτονία κ.α. Στις περιπτώσεις σπαστικότητας με την χορήγηση αλλαντικής τοξίνης λύεται η μυϊκή υπερδραστηριότητα των μυών με αποτέλεσμα να υφίεται ο πόνος, να ελαττώνονται τυχόν παραμορφώσεις και να βελτιώνεται η λειτουργικότητα των πασχόντων άκρων.
Τέλος, η αλλαντική τοξίνη τύπου Α χορηγείται και σε άλλες νευρολογικές παθήσεις όπως ο ημίσπασμος του προσώπου, η κεφαλαλγία τάσεως και το stiffpersonsyndrome ενώ διερευνάται η δράση της και σε αρκετές άλλες.
Όταν το φάρμακο χρησιμοποιείται για πρώτη φορά, σκόπιμο είναι να χορηγείται μέτρια ή και μικρή δόση τοξίνης προκειμένου να υπολογίσει ο θεράπων την ευαισθησία του ασθενούς στην τοξίνη. Εάν χορηγηθεί μεγάλη δόση είναι ενδεχόμενο η παράλυση που θα προκληθεί να προκαλέσει μεγαλύτερο πρόβλημα στον πάσχοντα και το αποτέλεσμα να είναι απογοητευτικό. Τι σημαίνει αυτό; Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι την πρώτη φορά η μέθοδος πιθανόν να μην έχει εντυπωσιακή αναμενόμενη επιτυχία. Αυτό όμως δεν πρέπει να απογοητεύει τους ασθενείς γιατί κάθε επόμενη φορά που χορηγείται η τοξίνη, «μαθαίνοντας» από την εμπειρία των προηγούμενων συνεδριών, αφ’ ενός τροποποιούνται οι θεραπευόμενοι μυς και αφ’ ετέρου προσαρμόζεται η χορηγούμενη δόση σε κάθε μυ. Με τον τρόπο αυτό βελτιώνεται προοδευτικά η αποτελεσματικότητα της μεθόδου. Σημαντικό είναι να θυμάται κανείς ότι υπάρχει μέγιστη δόση αλλαντικής τοξίνης που μπορεί να χορηγηθεί σε κάθε συνεδρία. Κατά συνέπεια θα πρέπει να επιλέγονται προσεκτικά οι ενδεικνυόμενοι μυς για θεραπεία, ώστε να επιτευχθεί το ιδανικό όφελος.
Στην Ευρωκλινική Αθηνών η υλικοτεχνική υποδομή καθώς και η δέουσα ιατρική εμπειρία προκειμένου να γίνεται χορήγηση αλλαντικής τοξίνης τύπου Α σε νευρολογικούς ασθενείς που έχουν ένδειξη, με ηλεκτρομυογραφική υποβοήθηση ή χωρίς αυτήν. Θα αποτελούσε μεγάλη χαρά και τιμή για μας οι ενδιαφερόμενοι να κλείσουν ένα ενημερωτικό ραντεβού σε πρώτη ευκαιρία προκειμένου να γνωρίσουν από κοντά την μέθοδο, να λύσουν τις απορίες τους και να εκτιμήσουν τις προοπτικές της.

Aργιρελίνη ένα πεπτίδιο στην μάχη κατά των ρυτίδων

Ένα από τα πιο εμφανή σημάδια της γήρανσης του δέρματος είναι η αυξημένη ρυτίδωση του προσώπου. Αυτό μπορεί να συμβεί φυσικά με την πάροδο του χρόνου και ταυτοποιείται με ορισμένες βιοχημικές, ιστολογικές και φυσιολογικές αλλαγές που έχουν ενισχυθεί με την περιβαλλοντική έκθεση. Υπάρχουν και άλλοι δευτερεύοντες παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν ρυτίδες έκφρασης, αυλάκια και πτυχώσεις στο πρόσωπο. Αυτοί περιλαμβάνουν τη συνεχή έλξη της βαρύτητας, τη συχνή και σταθερή πίεση θέσης του δέρματος του προσώπου (π.χ. κατά τη διάρκεια του ύπνου) ή τις επαναλαμβανόμενες κινήσεις του προσώπου που προκαλούνται από τη συστολή των μυών έκφρασης του προσώπου. Σε κάθε περίπτωση και ανεξάρτητα από την τελική φυσιολογική πορεία παραγωγής, ο μοριακός μηχανισμός που εμπλέκεται στη γηρασμένη όψη σχετίζεται άμεσα με τις αλλαγές στην διαμόρφωση της τριπλής έλικας του κολλαγόνου, την αποικοδόμηση των πολυπεπτιδίων ελαστίνης καθώς και σε κάποια διαταραχή στο περίβλημα της λιπιδικής μήτρας του δέρματος . Έχει αποδειχθεί σαφώς ότι αυτές οι διαμορφωτικές μεταβολές και η διαταραχή του τέλειου λιπιδικού περιβλήματος της μήτρας μπορεί να αποφευχθεί σημαντικά με τη ρύθμιση της σύσπασης των μυών. Οι μύες συνάπτουν συμβάσεις όταν λαμβάνουν νευροδιαβιβαστές που απελευθερώνονται μέσα από μια κύστη. Το σύμπλεγμα SNARE (SNAP υποδοχέα) είναι απαραίτητο για αυτή την απελευθέρωση νευροδιαβιβαστών κατά τη σύναψη (Α Ferrer Montiel et al, The Journal of Biological Chemistry, 1997, 272, 2634-2638). Είναι ένα τριαδικό σύμπλοκο που σχηματίζεται από τις πρωτεΐνες VAMP, Syntaxin και SNAP- 25 (SyNaptosomal Associated Protein). Αυτό το σύμπλεγμα είναι σαν ένα 46 κυτταρικό άγκιστρο το οποίο συλλαμβάνει κυστίδια και τα συνδυάζει με την μεμβράνη για την απελευθέρωση του νευροδιαβιβαστή. Το Argireline είναι ένα μιμητικό του Ν-Terminal end (Ν-τερματικού άκρου) του SNAP-25, που ανταγωνίζεται με το SNAP-25 για μία θέση στο σύμπλοκο SNARE, διαμορφώνοντας έτσι το σχηματισμό του. Εάν το σύμπλοκο SNARE είναι ελαφρώς αποσταθεροποιημένο, το κυστίδιο δεν μπορεί να απελευθερώσει τους νευροδιαβιβαστές αποτελεσματικά και ως εκ τούτου η σύσπαση των μυών εξασθενεί, εμποδίζοντας το σχηματισμό των γραμμών και των ρυτίδων

ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ARGIRELINE 
 Το Argilreline μειώνει το βάθος των ρυτίδων στο πρόσωπο που προκαλoύνται από τη συστολή των μυών έκφρασης του προσώπου, ειδικά στο μέτωπο και στην περιοχή γύρω από τα μάτια. Είναι ασφαλέστερη, φθηνότερη και πιο ήπια εναλλακτική λύση από την αλλαντική τοξίνη (BOTOX), ενώ τοπικά στοχεύουν στον ίδιο μηχανισμό σχηματισμού των ρυτίδων με έναν πολύ διαφορετικό τρόπο. Παράλληλα, μπορεί να ενσωματωθεί σε καλλυντικές συνθέσεις όπως γαλακτώματα, κρέμες, οροί, κλπ, όπου είναι επιθυμητή η απομάκρυνση των βαθιών γραμμών ή ρυτίδων στο μέτωπο ή γύρω από την περιοχή των ματιών.

ΔΟΚΙΜΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΟΥ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑΤΟΣ SNARE ΜΕ ΤΗΝ ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΠΕΠΤΙΔΙΟΥ ΤΗΣ ARGIRELINE
Η δοκιμή έδωσε τη δυνατότητα να ακολουθηθεί ο σχηματισμός και η θερμική σταθερότητα του ανασυσταθέντος συμπλέγματος SNARE. Αφού η αργιρελίνη σχηματοποιείται μετά την Ν-τερματική (N-terminal) περιοχή της πρωτεΐνης SNAP- 25, μπορεί να ανταγωνιστεί με αυτή για μια θέση στο σύμπλοκο SNARE. Αυτή η δοκιμή αξιολογεί την ανταγωνιστική αποτελεσματικότητα της αργιρελίνης με την φυσικού τύπου SNAP-25, υπό την ιδιότητά της να συγκεντρώνει τις Syntaxin (Συνταξίνη) και Synaptobrevin (Συναπτοβρεβίνη) που αποτελούν το σύμπλοκο SNARE. Για το σκοπό αυτό, η συγκέντρωση του SNAP-25 περιορίζεται για να επιτρέψει τον αποδοτικό ανταγωνισμό μεταξύ πεπτιδίου και SNAP-25. Μια σημαντική βελτίωση επί της μεθόδου ήταν η χρήση in vitro μεταφρασμένου [35S] - SNAP-25, που έχει αυξήσει αξιοσημείωτα το επίπεδο ευαισθησίας της δοκιμασίας. Η in vitro ανασύσταση και διαμόρφωση του συμπλόκου SNARE περιλαμβάνει την έκφραση και τον καθαρισμό των ανασυνδυαζόμενων πρωτεϊνών της συνταξίνης και συναπτομπρεβίνης, τη μετάφραση του [35S] -SNAP-25 και του συμπλέγματος SNARE με συναρμολόγηση και διαμόρφωση από πεπτίδια. Ισομοριακές ποσότητες της ανασυνδυασμένης συνταξίνης και συναπτομπρεβίνης επωάστηκαν απουσία ή παρουσία της αργιρελίνης στους 4 ° C για 2 ώρες. Στη συνέχεια, 4 μl του [35S] - SNAP-25 προστέθηκαν και το μίγμα επωάστηκε περαιτέρω στους 4 ° C για 12 ώρες. Το σύμπλεγμα SNARE αναλύθηκε με SDS-PAGE σε 12% γέλες, που ακολουθούνταν από φθορογραφική ανίχνευση σε Kodak Χ-ΟΜΑΤ AR φιλμ ακτίνων-Χ. Εξαρτώμενη από τη θερμοκρασία, η αποσυναρμολόγηση του συμπλόκου SNARE χρησιμοποιήθηκε για την ταυτοποίηση ανασυνδυασμένων SNARE. H Αργιρελίνη δοκιμάστηκε σε συγκεντρώσεις mM. Η δοκιμή αυτή αναπτύχθηκε από το Πανεπιστήμιο Miguel Hernandez στην Έλτσε (Ισπανία).

 ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ ΚΑΤΕΧΟΛΑΜΙΝΩΝ ΣΕ ΧΡΩΜΙΟΦΙΛΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΜΕ ΤΗΝ ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΠΕΠΤΙΔΙΟΥ ΤΗΣ ARGIRELINE 
Η παρεμπόδιση στην απελευθέρωση κατεχολαμινών προσδιορίστηκε με τον έλεγχο των νευροδιαβιβαστών αδρεναλίνης και νοραδρεναλίνης. Τα χρωμιόφιλα κύτταρα επωάστηκαν με τριτιωμένη νοραδρεναλίνη, αδρεναλίνη και αργιλερίνη. Η απελευθέρωση των κατεχολαμινών, καθώς και η συνολική περιεκτικότητα των κυττάρων, προσδιορίσθηκε με απαρίθμηση υγρού σπινθηρισμού. Η σημαντική διαφοροποίηση των δύο νευροδιαβιβαστών σε συγκεντρώσεις ηΜ αργιλερίνης είναι μια σαφής ένδειξη της ισχυρής αντιρυτιδικής δράσης αυτού του εξαπεπτιδίου. Σημείωση: Οι κατεχολαμίνες δεν εμπλέκονται άμεσα στη σύσπαση των μυών, μια λειτουργία που εκτελείται από τον νευροδιαβιβαστή ακετυλοχολίνη που εκκρίνεται από τα νευρικά κύτταρα. Ωστόσο, τα νευρικά κύτταρα είναι δύσκολα στη χειραγώγηση, ενώ τα χρωμόφιλα κύτταρα, τα οποία εκκρίνουν κατεχολαμίνες, είναι ισοδύναμα από όλες τις απόψεις, και είναι πιο εύκολο να χειραγωγηθούν. Τα κύτταρα χρωμαφίνης χρησιμοποιούνται συχνά ως πρότυπα για τη μελέτη των νευρωνικών ιδιοτήτων και διαδικασιών, για παράδειγμα, της εξωκύττωσης.

 IN VIVO ΔΟΚΙΜΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΡΥΤΙΔΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ ΠΕΠΤΙΔΙΟΥ ΤΗΣ ARGIRELINE ΣΕ ΥΓΙΕΙΣ ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ ΜΕ 10% ΚΑΙ 5% ARGIRELINE
Για την πραγματοποίηση της δοκιμής αυτής, διεξήχθησαν αρχικά αναλύσεις της τοπογραφίας του δέρματος με σκοπό τη μέτρηση της αποτελεσματικότητας ενός γαλακτώματος O/W με περιεκτικότητα αργιρελίνης 10%, με τη λήψη αποτυπωμάτων πυριτίου από την περιοφθαλμική περιοχή από 10 υγιείς γυναίκες εθελόντριες. Αποτυπώματα Πυριτίου (Silicon) ελήφθησαν πριν το τεστ και μετά από 30 ημέρες , με εφαρμογές δύο φορές την ημέρα. Οι αναλύσεις των αποτυπωμάτων διεξήχθησαν με συνεστιακή μικροσκοπία σάρωσης με λέιζερ για την εκτίμηση της εξέλιξης της επιφάνειας του δέρματος πριν και μετά την θεραπεία. Από την άλλη, για την δεύτερη δοκιμή χρησιμοποιήθηκε μια κρέμα με 5% περιεκτικότητα σε αργιλερίνη (0,05%) που εφαρμόστηκε δύο φορές την ημέρα στην περιοφθαλμική περιοχή σε 14 εθελοντές, 39 έως 64 ετών, για 28 ημέρες. Αποτυπώματα πυριτίου των περιοχών εφαρμογής της κρέμας ελήφθησαν πριν από τη δοκιμή και μετά από 28 ημέρες, και η τραχύτητα μετρήθηκε με συνεστιακή προφιλομετρία. Μια μείωση της τάξης του 16,26% σε βάθος των ρυτίδων επιτεύχθηκε, με μέγιστες τιμές έως -31,80%. [29] 

Πρωτεασώματα: Οι κυτταρικοί σκουπιδοφάγοι

Τα πρωτεασώματα είναι μεγάλα πρωτεϊνικά συμπλέγματα, στο εσωτερικό όλων των ευκαρυωτικών οργανισμών και ορισμένων βακτηρίων. Βρίσκονται κυρίως στον πυρήνα και τοκυτταρόπλασμα. Η κύρια λειτουργία τους συνίσταται στην απορύθμιση άχρηστων ή κατεστραμμένων πρωτεϊνών μέσω της πρωτεόλυσης. Τα πρωτεασώματα είναι μέρος ενός τεράστιου μηχανισμού με τον οποίο τα κύτταρα ρυθμίζουν τη συγκέντρωση συγκεκριμένων πρωτεϊνών και απορυθμίζουν άχρηστες. Οι πρωτεΐνες που οδεύουν προς απορρύθμιση είναι οι ακόλουθες:

• Μετουσιωμένες πρωτεΐνες
• Πρωτεΐνες με λανθασμένη πτύχωση
• Πρωτεΐνες που περιέχουν αμινοξέα τα οποία έχουν υποστεί οξείδωση ή κάποια άλλη βλάβη.

Κατά τη διαδικασία της απορρύθμισης σπάζουν δεσμούς μήκους 7-8 αμινοξέων τα οποία, στη συνέχεια, μπορούν να διαχωριστούν σε μεμονωμένα αμινοξέα και να επαναχρησιμοποιηθούν στη σύνθεση νέων πρωτεϊνών.

Δομή

Απεικόνιση πρωτεασώματος

Ένα πρωτεάσωμα περιέχει στο κέντρο του έναν κύλινδρο ο οποίος σχηματίζεται από πρωτεάσες, των οποίων τα ενεργά κέντρα πιστεύεται ότι είναι στραμμένα προς την εσωτερική επιφάνεια του κυλίνδρου. Τα δύο άκρα του κυλίνδρου πωματίζονται από μεγάλα πρωτεϊνικά σύμπλοκα τα οποία σχηματίζονται τουλάχιστον από δέκα διαφορετικά είδη πρωτεϊνικών υπομονάδων. Αυτά τα πρωτεϊνικά πώματα εικάζεται ότι συνδέονται με τις πρωτεΐνες που προορίζονται για αποδόμηση και τις προωθούν στον εσωτερικό θάλαμο του κυλίνδρου. Εκεί οι πρωτεάσες αποδομούν τις πρωτεΐνες σε βραχέα πεπτίδια, τα οποία κατόπιν απελευθερώνονται. Η διάταξη αυτή εξασφαλίζει ότι οι πρωτεάσες εφοδιάζονται με πολύ επιλεγμένα υποστρώματα. Αυτό το κυλινδρικό σύμπλοκο (παρομοιάζεται και με βαρέλι) του πρωτεασώματος, αποτελείται από τέσσερις (4) στοιβαγμένους δακτυλίους που περιβάλλουν έναν κεντρικό πόρο. Κάθε δακτύλιος απαρτίζεται από 7 πρωτεΐνες. Οι 2 εσωτερικοί δακτύλιοι περιέχουν 7 β-υπομονάδες οι οποίες περιλαμβάνουν 6 ενεργά κέντρα πρωτεασών. Αυτά τα ενεργά κέντρα είναι τοποθετημένα στην εσωτερική επιφάνεια των δακτυλίων κι έτσι η πρωτεΐνη-στόχος πρέπει να εισέλθει στον κεντρικό πόρο πριν καταστραφεί. Οι 2 εξωτερικοί δακτύλιοι περιέχουν 7 α-υπομονάδες (ο καθένας) των οποίων λειτουργία είναι να διατηρούν μία πύλη διαμέσου της οποίας οι πρωτεΐνες-στόχοι εισέρχονται στο εσωτερικό του κυλίνδρου. Οι α-υπομονάδες συνδέουν δομές ή ρυθμιστικές περιοχές που αναγνωρίζουν πολυουβικουιτινικές αλληλουχίες προσκολλημένες στα πρωτεϊνικά υποστρώματα και αρχίζουν τη διαδικασία απορύθμισης.

Η πιο συνηθισμένη μορφή του πρωτεασώματος είναι γνωστή ως 26S πρωτεάσωμα, με περίπου 2000kDa μοριακή μάζα. Αποτελείται από έναν πυρήνα 20S και δύο ρυθμιστικές περιοχές 19S. Ο πυρήνας είναι κενός και περιέχει μια τρύπα στην οποία οι πρωτεΐνες-στόχοι απορυθμίζονται. Ανοίγματα στις δύο άκρες του πυρήνα επιτρέπουν στις πρωτεΐνες-στόχους να εισέλθουν. Κάθε απόληξη του πυρήνα επικοινωνεί με μια 19S ρυθμιστική υπομονάδα που περιέχει πολλαπλές ενεργές ΑΤΡάσες καθώς και θέσεις σύνδεσης της ουβικουιτίνης. Και είναι αυτή η δομή που αναγνωρίζει το σύμπλοκο ουβικουιτίνης-πρωτεϊνών στόχων και το μεταφέρει στον καταλυτικό πυρήνα. Μία άλλη μορφή ρυθμιστικής υπομονάδας που ονομάζεται τμήμα 11S μπορεί να επικοινωνεί με τον πυρήνα, με τον ίδιο ουσιαστικό τρόπο, όπως το 19S τμήμα. Το 11S πιθανολογείται πως παίζει σημαντικό ρόλο στην απορύθμισης ξένων πεπτιδίων, όπως αυτών που παράγονται μετά από μόλυνση από έναν ιό.

Διαδικασία πρωτεόλυσης

Πρωτεασώματα και ουβικουιτίνη

Οι πρωτεΐνες που πρόκειται να διασπαστούν ενώνονται με μια μικρή πρωτεΐνη που ονομάζεται ουβικουιτίνη. Η αντίδραση της σύνδεσης αυτής καταλύεται από ένζυμα που ονομάζονται λιγάσες ουβικουιτίνης. Μόλις η πρωτεΐνη που οδεύει προς απορύθμιση συνδεθεί με ένα μόριο ουβικουιτίνης, αυτό σηματοδοτεί σε άλλες λιγάσες να προσεγγίσουν επιπλέον μόρια ουβικουιτίνης. Το αποτέλεσμα είναι μια πολυουβικουιτινική αλυσίδα η οποία συνδέεται με το πρωτεάσωμα επιτρέποντάς το να απορρυθμίσει την προσαρτώμενη πρωτεΐνη. Η πρωτεϊνική απορύθμιση που διενεργεί το πρωτεάσωμα είναι απαραίτητη για πολλές κυτταρικές διαδικασίες συμπεριλαμβανομένου του κυτταρικού κύκλου, της ρύθμισης της γονιδιακής έκφρασης και του οξειδωτικού στρες.

Ξετύλιγμα και τοποθέτηση

Αφού η πρωτεϊνη-στόχος συνδεθεί με την ουβικουιτίνη, αναγνωρίζεται από την 19S ρυθμιστική περιοχή, μέσω μιας διαδικασίας στην οποία συμμετέχει ενεργά το ΑΤΡ. Η πρωτεϊνη του υποστρώματος πρέπει στη συνέχεια να εισέλθει στο εσωτερικό του 20S, ώστε να επικοινωνήσει με τα πρωτεολυτικά ενεργά κέντρα. Όμως,επειδή η δίοδος του 20S είναι στενή και κλεισμένη από το αμινοτελικό άκρο των α-υπομονάδων των δακτυλίων, τα υποστρώματα πρέπει να είναι, τουλάχιστον μερικώς, κατεστραμμένα πριν την είσοδό τους στο εσωτερικό του πυρήνα. Η τοποθέτηση του κατεστραμμένου υποστρώματος στον πυρήνα συμβαίνει απαραίτητα μετά την ουβικουιτίνωση. Η πύλη που σχηματίζουν οι α υπομονάδες εμποδίζει πεπτίδια μεγαλύτερα των 4 υπολειμμάτων να εισέλθουν στο εσωτερικό του 20S. Τα μόρια του ΑΤΡ υδρολύονται πριν την τοποθέτηση. Το 26S πρωτεάσωμα δύναται να απορρυθμίσει τις λανθασμένες πρωτεΐνες παρουσία ενός μη υδρολυόμενου αναλόγου ΑΤΡ αλλά δεν δύναται να απορρυθμίσει πτυσσόμενες πρωτεΐνες, αποδεικνύοντας ότι η ενέργεια της υδρόλυσης του ΑΤΡ χρησιμοποιείται για τα ξεδιπλωμένα υποστρώματα πρωτεϊνών.

Απόκριση στο οξειδωτικό στρες

Δυσλειτουργία στο σύστημα ουβικουιτίνης-πρωτεασώματος μπορεί να αποτελέσει αιτία πολλών νευρολογικών ασθενειών. Μπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλικούς όγκους όπως το astrocytomas. Σε κάποιες νευροεκφυλιστικές ασθένειες που εμφανίζουν ως κύριο χαρακτηριστικό την συσσώρευση πρωτεϊνών με λανθασμένη πτύχωση, όπως η νόσος του Πάρκινσον και η νόσος Αλτσχάιμερ, μεγάλα αδιάλυτα σύμπλοκα τέτοιων πρωτεϊνών μπορούν να σχηματιστούν και να επιφέρουν νευροτοξικότητα, μέσω μηχανισμών που δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητοί. Διαταραγμένη πρωτεασωμική ενεργότητα μπορεί να αποτελεί την βάση γνωστικών παθήσεων όπως ο αυτισμός, καθώς και μυϊκών και νευρολογικών ασθενειών όπως η μυασθένεια.

Ρόλος τους στο ανοσοποιητικό σύστημα

Εξαιτίας του ρόλου του πρωτεασώματος στη ρύθμιση της ενεργής μορφής του ΝF-κΒ, ενός αντιαποπτωτικού και προαντιφλεγμονώδους ρυθμιστή της έκφρασης των κυτοκινών, η δραστηριότητα του πρωτεασώματος έχει συνδεθεί με αντιφλεγμονώδη και αυτοάνοσα νοσήματα συμπεριλαμβανομένου του συστηματικού ερυθηματώδους λύκου και τηςρευματοειδούς αρθρίτιδας.

Αναστολείς πρωτεασώματος

Οι αναστολείς πρωτεασώματος έχουν αντικαρκινική δράση στην κυτταρική ανάπτυξη, επάγοντας την απόπτωση μέσω της απορρύθμισης της κανονισμένης καταστροφής των pro-growth πρωτεϊνών του κυτταρικού κύκλου. Αυτή η προσέγγιση της επιλεκτικής παρακινούμενης απόπτωσης στα καρκινικά κύτταρα έχει αποδειχθεί αποτελεσματική σε πειραματόζωα αλλά και σε δοκιμές στον άνθρωπο. Το μόριο ριτοναβίρη (εμπορική ονομασία Norvir) αναπτύχθηκε ως αναστολέας πρωτεασών και χρησιμοποιείτο ενάντια στην επίδραση του HIV. Όμως έχει αποδειχθεί πως εμποδίζει τη δράση του πρωτεασώματος το ίδιο καλά με τις πρωτεάσες. Οι αναστολείς του πρωτεασώματος έχουν, επίσης, αφήσει υποσχέσεις στη θεραπεία αυτοάνοσων νοσημάτων σε πειραματόζωα. Μελέτες σε τρωκτικά αποδεικνύουν ότι οι αναστολείς επιφέρουν θετικά αποτελέσματα και στη θεραπεία τουάσθματος. Η σήμανση και η αναστολή του πρωτεασώματος παρουσιάζει ενδιαφέρον στις εργαστηριακές έρευνες τόσο σε in vitro όσο και σε in vivo μελέτη της πρωτεασωμικής δραστηριότητας σε κύτταρα. Οι πιο κοινοί αναστολείς που χρησιμοποιούνται εργαστηριακά είναι η λακτακυστίνη (ένα φυσικό προϊόν που συντίθεται ένα το βακτήριο) και το πεπτίδιο MG132. Φθορίζοντες αναστολείς έχουν αναπτυχθεί ώστε να σημαίνουν τα ενεργά κέντρα του πρωτεασώματος.

Χρήση της μετφορμίνης βάζει ''φρένο'' στην διαδικασία της γήρανσης.

Η μετφορμίνη, ένα ευρέως χορηγούμενο φάρμακο για τον διαβήτη ενδέχεται να μπορεί να μας βοηθήσει να ζήσουμε έως τα 120 μας χρόνια, υποστηρίζουν αμερικανοί επιστήμονες.

Μελέτες σε ζώα έδειξαν ότι παρατείνει σημαντικά τη ζωή, διαφυλάσσοντας την υγεία του εγκεφάλου.

Τώρα, η αρμόδια υγειονομική Αρχή των ΗΠΑ, η Υπηρεσία Τροφίμων & Φαρμάκων (FDA), έδωσε έγκριση ώστε να διεξαχθούν ανάλογες μελέτες και σε ανθρώπους, με την ελπίδα ότι θα διαπιστωθεί πως προλαμβάνει την εκφύλιση των νοητικών λειτουργιών με το πέρασμα του χρόνου, καθώς και νοσήματα όπως η νόσος του Πάρκινσον και η νόσος Αλτσχάιμερ.

Εάν αυτές οι κλινικές δοκιμές αποδειχθούν επιτυχημένες, θα σημαίνουν πως με ένα χάπι την ημέρα ένας άνθρωπος ηλικίας 70 ετών θα διατηρεί τις λειτουργίες του στα επίπεδα ενός υγιούς 50χρονου.

«Όταν στοχεύεις μία διαδικασία του γήρατος στον εγκέφαλο και κατορθώνεις να την επιβραδύνεις, τότε επιβραδύνεις όλες τις ασθένειες και τις παθολογίες του γήρατος - και αυτό κάναμε με τη μετφορμίνη στα ζώα», δήλωσε ο καθηγητής Γκόρντον Λίθγκαου, από το Ινστιτούτο Έρευνας της Γήρανσης Buck, στην Καλιφόρνια, ο οποίος θα ηγηθεί των κλινικών μελετών.

«Αυτό που διαφαίνεται είναι συναρπαστικό, πρωτόγνωρο στην ιατρική έρευνα. Έχουμε κάθε λόγο να αισιοδοξούμε πως ό,τι είδαμε στα ζώα, ισχύει και για τους ανθρώπους, αλλά θα πρέπει να το αποδείξουμε. Αυτός είναι ο σκοπός της έρευνάς μας».

Ο δρ Λίθγκαου εξήγησε ότι η μετφορμίνη ενδέχεται να είναι το κλειδί της αντιγήρανσης, επειδή αυξάνει τον αριθμό των μορίων οξυγόνου που απελευθερώνονται στα κύτταρα και έτσι διεγείρει την ικανότητά τους να επιβιώνουν για περισσότερο καιρό.

Βέλγοι ερευνητές είχαν δοκιμάσει την μετφορμίνη σε είδη σκωλήκων, διαπιστώνοντας ότι όχι μόνο γερνούσαν με πιο αργό ρυθμό, αλλά παρέμεναν επί περισσότερο καιρό υγιή.

Αντίστοιχα, επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Κάρντιφ δημοσίευσαν πέρυσι στοιχεία από την καθημερινή πρακτική τους που έδειξαν ότι ασθενείς με διαβήτη οι οποίοι έπαιρναν μετφορμίνη έζησαν περισσότερο, παρότι η ασθένειά τους συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφράγματος, εγκεφαλικού και νεφροπάθειας.

Η νέα μελέτη που αποκαλείται «Targeting Ageing With Metformin» (θα μπορούσε να μεταφραστεί «Στοχεύοντας την Γήρανση με Μετφορμίνη» και είναι γνωστή με το ακρωνύμιο TAME), θα αρχίσει στις ΗΠΑ το φθινόπωρο του 2016 και θα συμπεριλάβει 3.000 εθελοντές, ηλικίας 70 έως 80 ετών, δίχως ιστορικό ή αυξημένο κίνδυνο καρκίνου, καρδιοπάθειας ή άνοιας.

Η μετφορμίνη ανήκει σε μία οικογένεια φαρμάκων που λέγονται διγουανίδες και είναι γνωστές από τον 17ο αιώνα. Ως φάρμακο παρασκευάσθηκε τη δεκαετία του ’20, όταν και διαπιστώθηκε πως μειώνει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, αλλά σύντομα το ενδιαφέρον της επιστημονικής έρευνας εστιάσθηκε σε άλλα αντιδιαβητικά φάρμακα.

Τη δεκαετία του ’40 άρχισαν εκ νέου οι μελέτες μ’ αυτήν και το 1957 δημοσιεύθηκε η πρώτη κλινική (σε ανθρώπους) μελέτη στην οποία χρησιμοποιήθηκε ως θεραπεία του διαβήτη.

Πρωτοκυκλοφόρησε ως φάρμακο στη Βρετανία, το 1958, και σήμερα θεωρείται το ευρύτερα χορηγούμενο αντιδιαβητικό χάπι στον κόσμο.

Αυξητική ορμόνη

Η ανθρώπινη αυξητική ορμόνη (growth hormone ή GH) ή σωματοτροπίνη είναι μια πρωτεΐνη που αποτελείται από 191 αμινοξέα. Απελευθερώνεται από την υπόφυση, έναν αδένα μεγέθους φακής ο οποίος ζυγίζει λιγότερο από μισό γραμμάριο και βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου.

Η παραγωγή της αυξητικής ορμόνης ακολουθεί ένα συγκεκριμένο ρυθμό. Δεν παράγεται συνεχώς αλλά κατά ώσεις, περίπου 6-12 φορές την ημέρα, με την μεγαλύτερη ποσότητα να εκκρίνεται στον ύπνο. Εκλύεται επίσης και όταν συντρέχουν ορισμένοι άλλοι παράγοντες όπως η έντονη άσκηση, το χαμηλό σάκχαρο στο αίμα, και το στρες. Ο ψευδάργυρος και το αμινοξύ L‐αργινίνησυμμετέχουν στη φυσιολογική έκκριση ενώ η ινσουλίνηαναστέλλει την παραγωγή της αυξητικής ορμόνης.

Πρόκειται για ένα μόριο που έχει προκαλέσει διαμάχες καθώς η χορήγησή του παρουσιάζει τόσο οφέλη όσο και παρενέργειες.

Πρέπει να αναφερθεί ότι η διακίνηση της ορμόνης είναι αυστηρά ελεγχόμενη. Η χορήγηση προϋποθέτει έγκριση από τις υπηρεσίες υγείας και γίνεται μόνο όταν έχουν προηγηθεί εξετάσεις που δικαιολογούν τη λήψη της. Σε ορισμένες χώρες είναι παράνομη ακόμα και η ιδιωτική χρήση της.

Αναβολικές ιδιότητες

Η αυξητική ορμόνη είναι γνωστή εδώ και πολλά χρόνια για τις αναβολικές της ιδιότητες. Η ποσότητα που εκκρίνει κάποιος μπορεί να τον κάνει νάνο ή γίγαντα –εξ ου και το όνομα  σωματοτροπίνη.

Σήμερα, μ’ ένα διάλυμα ορμόνης GH-RH (αυξητικής – εκλυτικής ορμόνης του υποθαλάμου, η οποία διεγείρει την υπόφυση) στη μύτη, είναι δυνατόν αντί για νάνος το παιδί να μεγαλώσει κανονικά. Αυτό συμβαίνει διότι η ορμόνη προκαλεί αύξηση των οστών στα παιδιά, δηλαδή του ύψους τους. Επιδρά στο συζευκτικό χόνδρο των οστών και  προάγει την κατά μήκος αύξησή τους.

Το μόριο της GH

Ένα άλλο θεαματικό αποτέλεσμα της GH είναι ότι αυξάνει τους μυς και μειώνει το σωματικό λίπος περίπου στην ίδια αναλογία: δηλαδή αν αυξήσει τους μυς κατά 1-3 κιλά θα μειώσει το λίπος κατά 1-3 κιλά.

Η GH προάγει τη σύνθεση των πρωτεϊνών σε πλήθος ιστών, όπως στους μυς, στο συκώτι και το δέρμα, ακόμα και στα ερυθρά αιμοσφαίρια. Κυρίως επειδή διευκολύνει την είσοδο των αμινοξέων μέσα στα κύτταρα. Χωρίς την αυξητική ορμόνη, ακόμα και αν τρώγαμε πολλές πρωτεΐνες, το σώμα δεν θα ήξερε πως να τις χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά και θα είχαμε παραπάνω λίπος στο σώμα μας.

Στο λιπώδη ιστό η GH ευνοεί τη λιπόλυση. Έχει επίσης υπεργλυκαιμική δράση (αυξάνει τη γλυκόζη στο αίμα). Δηλαδή η ορμόνη, εκτός του ότι παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη, εφοδιάσει τους μυς και το συκώτι με τα απαραίτητα ενεργειακά αποθέματα (λιπαρά οξέα και γλυκόζη).

Άλλα οφέλη της αυξητική ορμόνης είναι ότι ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, μειώνει τη χοληστερίνη, βελτιώνει τις επιδόσεις στο σεξ και κάνει οξύτερη την όραση. Επίσης συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην επούλωση των τραυμάτων. Στον βαθύ ύπνο σχεδόν όλα τα όργανα του σώματος βρίσκονται σε φάση αναζωογόνησης: τα κύτταρα επιδιορθόνωνται και αναδημιουργούνται, κάτι που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην αυξητική ορμόνη.

Αξίζει να αναφερθεί ότι η αυξητική ορμόνη βοηθάει στη σύνθεση του κολλαγόνου, της  πρωτείνης που βρίσκεται στην μεγαλύτερη ποσότητα στο σώμα και διατηρεί «κολλημένα» τα κύτταρα μας. Το κολλαγόνο μάς διατηρεί εύκαμπτους και ευλύγιστους, δυναμώνει τους χόνδρους, τους τένοντες, τους συνδέσμους και τα οστά. Τα παιδιά μπορούν να τεντώνουν τα σώματα τους και να κάνουν πολλά πράγματα, ενώ οι ενήλικες τείνουν με το πέρασμα των χρόνων να γίνονται πιο δύσκαμπτοι διότι έχουν μειωμένη παραγωγή κολλαγόνου και ένας λόγος γι’ αυτό είναι η μειωμένη έκκριση της GH.

Καθώς προχωράει η ηλικία, υπάρχει μια σταδιακή ελάττωση στην παραγωγή της GH. Όταν είμαστε 60 ή 70 χρόνων, το σώμα μας παράγει μόνο το 15-20% της αυξητικής ορμόνης που είχαμε στην νεότητά μας και ένα εμφανές αποτέλεσμα είναι στο δέρμα μας και στην ελαστικότητα μας.  Επίσης, οι ηλικιωμένοι άνθρωποι χρειάζονται περισσότερο χρόνο να αναρρώσουν μετά από μια εγχείρηση, επειδή δεν έχουν αρκετή GH ώστε να αποκαταστήσουν πιο γρήγορα τους ιστούς τους δέρματος και του σώματος.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 η χορήγηση της ορμόνης απέκτησε αντιγηραντική φήμη ωστόσο σήμερα πολλοί γιατροί, μιλώντας δημόσια, τονίζουν τις παρενέργειες που μπορεί να έχει ένα υγιές άτομο που λαμβάνει συνθετική αυξητική ορμόνη. Αυτό ίσως να συμβαίνει επειδή τα τελευταία χρόνια η GH έχει γίνει περισσότερο γνωστή για την παράνομη χρήση της από τους αθλητές, ωστόσο η σύνδεσή της με τον ντόπινγκ την έχει «αδικήσει». Τα οφέλη της είναι αναμφισβήτητα στις περιπτώσεις των ατόμων που την έχουν πραγματικά ανάγκη.

Τα παιδιά

Η GH μπαίνει στην κυκλοφορία του αίματος μας όχι με σταθερό τρόπο αλλά κατά ώσεις στη διάρκεια του ύπνου –γι’ αυτό ο ύπνος είναι σημαντικός στα παιδιά.  Δρα  µε  άμεσο τρόπο  στα  οστά  και  το  λιπώδη  ιστό  και  µε έμμεσο τρόπο  στην ανάπτυξη των μυών. Καθώς κυκλοφορεί στο αίμα μετακινείται γρήγορα στο συκώτι, όπου βοηθάει να παραχθεί ένα μόριο που λέγεται αυξητικός παράγοντας IGF-1 (insulin  like growth factor-1 ή ινσουλινόμορφος αυξητικός παράγοντας-1).

Η GH φαίνεται ότι επιτρέπει στο σώμα να μεγαλώσει πλησιάζοντας πιο κοντά στο επίπεδο των δυνατοτήτων που είναι προγραμματισμένο στα γονίδια του ατόμου. Σήμερα, θεωρείται ότι το 1-3% των κοντών παιδιών έχουν ελαττωμένη παραγωγή αυξητικής ορμόνης, και άρα θα μπορούσαν να βελτιώσουν το ύψος τους με την χορήγηση της ποσότητας που τους λείπει. Ωστόσο οι γονείς πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι το κόστος μιας τέτοιας θεραπείας είναι υψηλό και μπορεί να φτάσει τα 500-1.000 ευρώ το μήνα.

Οι γονείς πρέπει να ανησυχήσουν όταν μετά την ηλικία των 2 χρονών και μέχρι την ηλικία των 10 χρόνων, το ύψος που παίρνει το παιδί είναι λιγότερο από 5 εκατοστά το χρόνο. Τα παιδιά που έχουν ανεπάρκεια παραγωγής της αυξητικής ορμόνης έχουν επίσης την τάση να εμφανίζουν λίπος γύρω από την κοιλιά τους, εύθραυστα κόκαλα και χαμηλή πυκνότητα μυών. Η θεραπεία με GH βελτιώνει όλες αυτές τις καταστάσεις.

Οι ενήλικες

Η αυξητική ορμόνη μπορεί να χορηγηθεί όχι μόνο σε παιδιά αλλά και σε ενήλικες, που παρουσιάζουν νοσήματα της υπόφυσης.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 βρέθηκαν σχετικά φτηνοί τρόποι παραγωγής της GH χάρη στη βιοτεχνολογία. Η ορμόνη μπόρεσε να παραχθεί από ένα γενετικά τροποποιημένο βακτήριο και έγινε ευρέως διαθέσιμη. Το 1985 ο αμερικανικός FDA (Food and Drug Administration) ενέκρινε τη συνθετική μορφή της αυξητικής ορμόνης που αναπτύχθηκε από τη βιοτεχνολογική εταιρείαGenentech κι έτσι οι επιστήμονες άρχισαν να ερευνούν τις επιπτώσεις της στην υγεία.

Το 1989, ερευνητές του Νοσοκομείο Αγίου Θωμά του Λονδίνου, με επικεφαλής τον δρ Franco Salomon βρήκαν πώς η αυξητική ορμόνη είχε θετικές επιδράσεις σε 24 ενήλικες των οποίων είχαν αφαιρεθεί οι υποφύσεις ή δεν παρήγαν αρκετή αυξητική ορμόνη. Το πείραμα κράτησε έξι μήνες κι έδειξε ότι οι ασθενείς που είχαν πάρει ενέσεις αυξητικής ορμόνης είχαν κατά μέσο όρο αύξηση 5 κιλών σε μυς και απώλεια 5 κιλών σε λίπος. Είχαν επίσης πέσει και τα επίπεδα της χοληστερίνης τους στο αίμα τους.

Η χορήγηση αυξητικής ορμόνης σε ενήλικες με ανεπάρκεια παραγωγής της αποτελεί πλέον καθιερωμένη και εγκεκριμένη θεραπεία. Από την άλλη πλευρά, έχει επικρατήσει η αντίληψη ότι οι φυσιολογικοί, υγιείς και ορμονικά ισορροπημένοι άνθρωποι κάτω των 40 ετών δεν πρέπει να παίρνουν αυξητική ορμόνη. Τίθεται όμως το ερώτημα αν η χορήγηση της ορμόνης μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα σε άτομα μεγαλύτερη ηλικίας.

Ηλικιωμένοι και αθλητές

Σήμερα υπάρχουν επαρκή στοιχεία που τεκμηριώνουν ότι η χορήγηση αυξητικής ορμόνης είναι σε θέση να δώσει ξανά στους ηλικιωμένους άνδρες και γυναίκες έστω λίγη από τη χαμένη ζωτικότητα που είχαν στα νιάτα τους. Από την άλλη όμως μπορεί η χορήγηση να έχει κάποιες παρενέργειες.

Η μελέτη ορόσημο σε ηλικιωμένα άτομα δημοσιεύθηκε το 1990 από τον δρ Daniel Rudman, καθηγητή ιατρικής στην Ιατρικής Σχολής της πολιτείας Ουισκόνσιν των ΗΠΑ.Ο Rudman και οι συνάδελφοι χορήγησαν αυξητική ορμόνη σε 12 υγιείς άντρες ηλικίας 61- 81 χρόνων που είχαν σχετικά χαμηλά επίπεδα του αυξητικού παράγοντα IGF-1 και τα αποτελέσματα έδειξαν μια χαρακτηριστική βελτίωση της υγείας και την εμφάνισής τους. Κατά μέσο όρο υπήρξε αύξηση της μυικής μάζας κατά 8,8%, μείωση του λιπώδους ιστού κατά 14,4% και αύξηση της πυκνότητας των σπονδύλων στο κάτω μέρος της ράχης κατά 1,6%. Είχε αναστραφεί η γήρανση τουλάχιστον μιας δεκαετίας και δημιουργήθηκε ενθουσιασμός. Κάποιοι είπαν ότι είχε βρεθεί ο τρόπος αναχαίτισης των γηρατειών.

Άρχισαν επίσης να γίνονται έρευνες σε νέους ενήλικες και αθλητές. Πολλές από αυτές τις έρευνες δεν δημοσιεύτηκαν αλλά κάποιοι είπαν ότι η ορμόνη παρείχε στους αθλητές τα ευεργετικά αποτελέσματα των αναβολικών στεροειδών χωρίς τις πολλές επιβλαβείς παρενέργειες τους.

Ορισμένοι αθλητές του μποντι μπίλντινγκ ανέφεραν ότι μόλις μέσα έξι εβδομάδες, είδαν θεαματικά αποτελέσματα τα οποία κράτησαν 12 μήνες. Μερικοί ισχυρίστηκαν ότι είχαν κερδίσει πάνω από 10 κιλά μυών ενώ περιορίστηκε το σωματικό τους λίπος. Άλλοι είπαν ότι είχαν κερδίσει ύψος. Σε μια ανεπίσημη μελέτη, από τα 150 άτομα ηλικίας 29 έως 52 χρόνων, που πήραν αυξητική ορμόνη, ο ένας στους έξι ψήλωσε περίπου 2 πόντους, ενώ αρκετοί άλλοι είπαν ότι κέρδισαν μισό εκατοστό σε ανάστημα. Αυτού του είδους τα αποτελέσματα έκαναν τη αυξητική ορμόνη να  διαδοθεί στον αθλητισμό ως να επρόκειτο για μαγικό φάρμακο. Και καθώς δεν ανιχνευόταν στα ούρα, η  GH έγινε η αγαπημένη ουσία τουντόπινγκ.

Πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι ένας αριθμός αθλητών, ίσως επειδή πήρε μεγάλη δοσολογία αυξητικής ορμόνης μαζί με αναβολικά στεροειδή, παρουσίασε σοβαρές παρενέργειες και προβλήματα υγείας.

Οι παρενέργειες

Όπως και πολλές άλλες ορμονικές θεραπείες, η χορήγηση αυξητικής ορμόνης δεν είναι χωρίς κινδύνους.

Επειδή προάγει την ανάπτυξη του συνδετικού ιστού, έχει αναφερθεί ότι μπορεί να προκαλέσει σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα και αρθρίτιδα. Επίσης, σε μεγάλη ποσότητα μπορεί να βλάψει τα οστά, τον εγκέφαλο, το καρδιαγγειακό σύστημα και να προκαλέσει ταχύτατη αρτηριοσκλήρωση. Ορισμένοι ερευνητές έχουν εκφράσει φόβους ότι η ορμόνη μπορεί να οδηγήσει σε, μη αναστρέψιμη διεύρυνση της διαμέτρου των αρθρώσεων, πάχυνση των φωνητικών χορδών, οστεοπόρωση, μη αντοχή στη ζέστη ή ακόμα και σεξουαλική ανικανότητα.  Ορισμένες μελέτες έδειξαν ότι μερικά άτομα παρουσίασαν άνοδο του ζαχάρου στο αίμα τους και γυναικομαστία.

Έχει παρατηρηθεί ακόμη και διόγκωση εσωτερικών οργάνων (π.χ. καρδιάς, συκωτιού) καθώς και παραμόρφωση προσώπου λόγω αύξησης του μεγέθους των οστών. Υπάρχουν επίσης φόβοι για καρκίνο μέσω της αύξησης του παράγοντα IGF-1.

Τέλος, αν γίνει κατάχρηση με μακρόχρονη χρήση της συνθετικής ορμόνης, μπορεί να σταματήσει για πάντα η φυσική παραγωγή από την υπόφυση.

Ορισμένοι πιστεύουν ότι οι παρενέργειες αυτές είναι υπερτονισμένες για να μην επεκταθεί η αδικαιολόγητη χρήση της. Και λένε ότι ακόμα και η ζάχαρη μπορεί να κατηγορηθεί έμμεσα για καρκίνο επειδή αυξάνει τον παράγοντα IGF-1 (το 20-30% των καρκίνων οφείλονται σε αυξημένη παραγωγή ορμονών).

Αξίζει να αναφερθεί ότι μπορούν αν υπάρξουν παρενέργειες ακόμα και όταν η GH χρησιμοποιείται για εγκεκριμένη θεραπεία. Πρόσφατη μελέτη βρήκε ότι τα παιδιά που λαμβάνουν αυξητική ορμόνη έχουν 8,5 φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν διαβήτη τύπου 2 σε σύγκριση με όσα δεν λαμβάνουν τέτοιου είδους ορμονοθεραπεία.

Παρ’ όλα αυτά η αυξητική ορμόνη έγινε της μόδας στις ΗΠΑ μετά το 2006 εξαιτίας ενός βιβλίου που εκδόθηκε από τη Suzanne Somers, το 2006, με τίτλο Ageless: The Naked Truth AboutBioidentical Hormones. Το βιβλίο μίλαγε για τη θετική επίδραση που ασκεί η αυξητική ορμόνη στα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης και έγινε μπεστ σέλερ.

Η μόδα έφτασε γρήγορα στο Hollywood και ένας σκηνοθέτης δήλωσε απερίφραστα ότι η ορμόνη τον έχει ανανεώσει στο σεξ. Οι σταρ των ταινιών δράσης φαίνεται πως είχαν κάνει χρήση από παλιά. Ο Άρνολντ Σβαρτσενέγκερ (Arnold Schwarzenegger) αρνήθηκε ότι έχει πάρει αυξητική ορμόνη αλλά ο Σιλβέστερ Σταλόνε (Sylvester Stallone) και κάμποσοι άλλοι το παραδέχτηκαν. Μάλιστα, το 2008, στο αεροδρόμιο του Σίδνεϊ ένας έλεγχος στις αποσκευές του Σταλόνε έδειξε ότι είχε μαζί του 48 φιαλίδια αυξητικής ορμόνης σε υγρή μορφή και ο ηθοποιός δέχτηκε πρόστιμο 10,651 δολαρίων από τις δικαστικές αρχές της Αυστραλίας.

Ο φυσικός τρόπος

Επειδή η χορήγηση της συνθετικής αυξητικής ορμόνης πρώτον έχει μεγάλο κόστος και δεύτερον μπορεί να έχει παρενέργειες, υπάρχει μία άλλη λύση: να βοηθήσει κάποιος το σώμα του ώστε να παράγει περισσότερη ορμόνη με φυσικό τρόπο: μέσω του ύπνου, της διατροφής της άσκησης.

Όπως έχει ήδη αναφερθεί στον ύπνο παράγεται η μεγαλύτερη ποσότητα της αυξητικής ορμόνης. Αυτό συμβαίνει κατά τη διάρκεια του ύπνου REM (rapid eye movement). Αυτό το είδος ύπνου χαρακτηρίζεται από την ταχεία κίνηση των ματιών. Εμφανίζεται κατά κανονικά χρονικά διαστήματα, περίπου κάθε 1,5 ώρα και  συνοδεύεται από τις γοργές κινήσεις των βολβών των ματιών. Το φαινόμενο αυτό έκανε τους επιστήμονες να διαιρέσουν τον ύπνο σε δύο βασικά στάδια: τον ύπνο REM και τον ύπνο Non‐REM. Μερικοί έφηβοι παράγουν μέχρι και 40 φορές περισσότερη αυξητική ορμόνη στον ύπνο τους από ό,τι την ημέρα. Φροντίστε για ένα  καλό, βαθύ και απερίσπαστο ύπνο.

Όσον αφορά τη διατροφή, οι μελέτες έχουν δείξει ότι το αμινοξύ αργινίνη, όταν λαμβάνεται σε επαρκείς ποσότητες, διεγείρει την απελευθέρωση της αυξητικής ορμόνης από την υπόφυση, μέχρι 1 ώρα μετά τη λήψη της. Σε περιπτώσεις θυμάτων με βαριά εγκαύματα, η αργινίνη επιτάχυνε τη διαδικασίας επούλωσης των τραυμάτων.  Ένα άλλο αμινοξύ που μπορεί να διεγείρει την απελευθέρωση της αυξητικής ορμόνης είναι η ορνιθίνη.

Όσον αφορά γενικά τον τρόπο διατροφής, φαίνεται πώς πρέπει να αποφεύγει κανείς τα τσιμπολογήματα, ιδιαίτερα με υδατάνθρακες, τα οποία ανεβάζουν τη γλυκόζη στο αίμα και την ινσουλίνη. Η άνοδος της ινσουλίνης μειώνει την παραγωγή της GH. Επιπλέον, μια μικρής διάρκειας νηστεία, π.χ. 14-16 ωρών, μπορεί να έχει αυξητική επίδραση στην GH. Ο καλύτερος τρόπος για να συμβεί αυτό είναι να τρώει κάποιος νωρίς το βραδινό του π.χ. στις 7 το βράδυ και έπειτα να φάει το πρωινό την άλλη μέρα στις 9. Μ’ αυτό τον τρόπο θα έχει μεγαλύτερη αύξηση της ορμόνης στον ύπνο του. Αυτή είναι μια καλή τακτική και στην περίπτωση της δίαιτας. Η συμβουλή για μεγαλύτερη απώλεια κιλών είναι ένα πλούσιο πρωινό γεύμα και ένα φτωχό βραδινό γεύμα.

Τέλος, η έντονη άσκηση κάνοντας βάρη ή σπριντ είναι ένας καλός τρόπος για μεγαλύτερη παραγωγής της GH. Βεβαιωθείτε όμως ότι κάνετε την πιο κοπιαστική άσκηση: για παράδειγμα χρησιμοποιείστε βάρη που μπορείτε να τα σηκώσετε μόνο έξι φορές, αντί για ελαφρότερα βάρη που μπορείτε να σηκώσετε 10-12 φορές. Ελέγξτε, βέβαια, προηγουμένως αν μπορείτε να αναλάβετε ένα τέτοιο πρόγραμμα επίπονης άσκησης. Τα προγράμματα άσκησης του κάτω μέρους του σώματος είναι ίσως πιο αποτελεσματικά, γι’ αυτό αφιερώστε το μισό χρόνο του προγράμματος σε άρσεις ποδιών.

Κάποιοι ερευνητές έχουν βρει ότι το γρήγορο τρέξιμο 10-30 δευτερόλεπτα (αναερόβια άσκηση) που εντάσσεται σε ένα πρόγραμμα γυμναστικής, δυο ή περισσότερες φορές την εβδομάδα μπορεί να ανεβάζει σημαντικά τα επίπεδα της GH. Ο δρόμος αντοχής δεν φαίνεται να είναι το ίδιο αποτελεσματικός. Το συμπέρασμα είναι ότι η αυξητική ορμόνη απελευθερώνεται ως αντίδραση προς μια έντονη και κοπιαστική δραστηριότητα.